Dzieje harcerstwa

Harcerstwo

Najpoważniejszy współcześnie monografista zagłębiowskiego ruchu harcerskiego Andrzej Hrycan, tak przedstawia początki harcerstwa w ówczesnej wsi Wojkowice Komorne: "W 1916 roku następuje powołanie skautowego plutonu w Wojkowicach Komornych przez skautów wywodzących się jeszcze z I Zagłębiowskiej Drużyny Skautowej, a konkretnie z jej grodzieckiego plutonu - Apoloniusza Zarychtę, Zbigniewa Ostrowskiego i J. Bielskiego, pod komendą Ostrowskiego. Przy przyznaniu numerów w grudniu 1916 roku jeszcze nie stanowią drużyny i prawdopodobnie stan organizacyjny trwa do połowy 1919 roku, kiedy to jej druhowie masowo wstępują na ochotnika do armii J. Hallera, której jednostki wówczas przez pewien czas stacjonują na klasowo zapalnych terenach Zagłębia Dąbrowskiego".

Edward Polak, nestor wojkowickiego harcerstwa w swej relacji dla monografii, pisze: "W Wojkowicach na Łęgu w 1919 roku Zbigniew Ostrowski zorganizował harcerstwo z chłopców do lat 14. Pierwszą zbiórkę mieliśmy na placu przed bramą ogrodzonego małego kościoła. Zbyszek powiedział nam, że jesteśmy plutonem przy drużynie harcerskiej w Grodźcu. Zaprowadził nas do małego budynku gospodarczego, otworzył drzwi i powiedział, że to jest izba harcerska. Wszystkie zbiórki odbywały się codziennie po południu w lasku grodzieckim. Ćwiczenia odbywały się po wojskowemu, tak jak nowopobranych do wojska tylko zamiast karabinu mieliśmy laskę harcerską.

W roku 1920 na jednej ze zbiórek plutonowy Z. Ostrowski odczytał nam apel Naczelnika Harcerstwa ("Harcerze! Ojczyzna jest w niebezpieczeństwie, wzywa was do obrony kraju, ponieważ wróg przekroczył naszą granicę.."). Na apel wyjechali 17-letni harcerze i wypędzili wroga z kraju, ale z Wojkowic nie wróciło trzech harcerzy: Skorek, Ziaja i Ujec, którzy polegli na Polu Chwały. Kiedy jednak w Wojkowicach wybudowano pomnik z nazwiskami poległych, w ogóle nie wspomniano, że byli to harcerze-ochotnicy".

Wg E. Polaka odrodzenie ruchu harcerskiego nastąpiło dopiero w 1922 r. z chwilą przyjazdu do Wojkowic braci Nalewczyńskich, zwłaszcza Mikołaja Nalewczyńskiego. Dzięki niemu harcerstwo wojkowickie zostało wreszcie porządnie zorganizowane w 36 Drużynę Harcerską im. Króla Jana III Sobieskiego.

W 1932 r. opiekunem drużyny jest inż. Rumansdorfer a prezesem wojkowickiego Koła Przyjaciół Harcerstwa inż. Dzierzbicki. Drużyna otrzymuje sztandar. Jej inwentarz - prócz sprzętu wodniackiego - składa się z namiotów na 48 osób, 24 tornistrów, kompletu kotłów, lin, siekierek i saperek. Na Zlocie Harcerskim w Spale drużyna reprezentowana jest przez swój pluton żeglarski i otrzymuje tam dwa dyplomy oraz nagrodę PKO.

W 1939 r. 36 ZMDH z Wojkowic Komornych, wspólnie z Kręgiem Starszoharcerskim Zawiszy Czarnego tworzy odrębny szczep. Ostatnim przed wojną prezesem wojkowickiego Koła Przyjaciół Harcerstwa jest inż. Michalewski.

Niestety brak uporządkowanych wiadomości o działalności harcerstwa żeńskiego w Wojkowicach (12 ŻDH im. Królowej Jadwigi); ze wspomnień E. Polaka wiadomo tylko, że pierwszą wojkowicką drużynową była Zofia Czapla, a następną Dziunia Ruzikowska.

Po II wojnie światowej działalność harcerzy w Wojkowicach rozpoczęła się 22 kwietnia 1945 zbiórką na Placu Strażackim. Odtworzono wówczas 36 Męską Zagłębiowską Drużynę Harcerską Żeglarzy Wodnych im. Jana III Sobieskiego pod komendą drużynowego Tadeusza Pawełczyka oraz dwie drużyny zuchowe - 8 Drużynę Zuchów "Powsinogów" z drużynowym Andrzejem Sitko oraz 10 Drużynę Zuchów "Leśnych Duchów" z drużynowym Markiem Sztajerem. Pierwsze obozy zorganizowano w Leśnicy koło Góry Św. Anny, a potem w Jarnontowicach k. Głuchołaz, w Dobce k. Ustronia, w Kamienicy k. Łącka, na Wolinie i w Bukownie Tatrzańskiej. Drużyna należała do Hufca Czeladzkiego.

W 1948 r. harcerstwo zmieniło swój charakter, a dotychczasowi instruktorzy i działacze harcerscy opuścili jego szeregi. Dopiero w 1993 r. zawiązała się grupa inicjatywna, która zorganizowała zbiórkę byłych harcerzy z 12 ŻDH im. Królowej Jadwigi oraz 36 MDH Żeglarzy Wodnych im. Jana III Sobieskiego. W skład grupy inicjatywnej weszli wówczas: Krystyna Ciuk, Krystyna Królikowska, Gustawa Hyplak, Czesław, Koksa, Kazimierz Ledwoch, Halina Opara, Steniek Przybyłek, Ryszard Słania, Barbara Surowiec, Marek Sztajer. Na zbiórkę zgłosiło się ponad 100 druhów i druhen.